Nederlands Cultureel Erfgoed
Buitenplaatsen vormen een wezenlijk onderdeel van het Nederlandse erfgoed. Ze vertegenwoordigen een eeuwenoude traditie. Ze zijn een markant onderdeel in het landschap, en dragen bij aan de identiteitsvorming van de omgeving en bevolking. Buitenplaatsen zijn een oase van rust, natuur en cultuur, en worden graag bezocht ter recreatie. Dag- en verblijfsrecreatie zorgt voor een toestroom aan toeristen, die in de regio een verblijfsplaats zoeken en rondkijken in de (streek)winkels, wat er zorgt voor economische baten.
Daarnaast hebben buitenplaatsen een grote landschappelijke waarde. Ze bestaan niet alleen uit het gebouw; ook de natuur eromheen is belangrijk. Buitenplaatsen hebben in vele gevallen het landschap mede gevormd, en zijn er tegelijkertijd een belangrijk onderdeel van. Buitenplaatsen dragen daardoor bij aan de aantrekkelijkheid van de omgeving, en zorgen voor de instandhouding van het ecosysteem.
Veel buitenplaatsen zijn inmiddels verdwenen. Van de meer dan zesduizend buitenplaatsen die Nederland vroeger telden, resteert nog slechts 10%. Een deel daarvan bezit nog het authentieke karakter, en heeft nog het originele interieur en de oorspronkelijke omgeving. Deze culturele en natuurlijke schatten moeten we koesteren, en behouden voor toekomstige generaties.
Cultuurhistorische waarde van buitenplaatsen
Gebouwde monumenten bestaan niet alleen uit het pand zelf. Ook uit het interieur, de omgeving, de functie die zij hebben, en de verhalen die zich hebben gevormd zijn van grote cultuurhistorische waarde. Dat geldt voor alle monumenten: kerken, molens, kastelen, en uiteraard buitenplaatsen. Deze waarden staan met elkaar in verband: als de functie van het gebouw verandert, wordt het interieur aangetast. Het is daarom belangrijk om deze vijf aspecten te respecteren, en in hun samenhang zo goed mogelijk in stand te houden:
- Gebouw: De kern van het monument wordt gevormd door het gebouw. In het geval van buitenplaatsen zijn deze vaak van een bijzondere architectonische en bouwkundige kwaliteit.
- Interieur: Het interieur van een monument, draagt in belangrijk mate bij aan de cultuurhistorische waarde. Als bij buitenplaatsen de oorspronkelijke situatie goed bewaard is gebleven, komt dat de waarde van het ensemble ten goede.
- Omgeving: Een (directe) omgeving die in harmonie is met het monument, is van wezenlijk belang voor de uitstraling. Zo is ook een buitenplaats met een harmonieuze of authentieke omgeving, zoals een tuin of park, van grotere waarde.
- Gebruik: Als een monument zijn authentieke functie nog bezit, draagt dat bij aan de cultuurhistorische waarde.
- Historisch bewustzijn: Het bewustzijn van de historie van het monument (en de omgeving) draagt bij aan de waarde van het erfgoed. Mensen kunnen zich een beeld vormen van het verleden van de plek of kennen de verhalen eromheen. Dit zorgt voor meer kennis over het verleden, en draagt bij aan de vorming van de identiteit van het gebied en de (lokale) samenleving.
